شهر و مکاتب فکری :
مکاتب مختلف فکری تعریفات مختلفی از مقوله شهر ارائه داده اند اما بطور کلی هدف تمام گروه ها و مکاتب و تفکرات ، سازمان دادن به شهر بی سامان است .
برنامه ریزی :
برنامه ریزی عبارت است از توزیع و تخصیص عوامل و امکانات محدود برای رسیدن به اهداف مطلوب .
ایرانیان بعنوان یکی از بنیانگذاران برنامه ریزی شناخته می شوند . راه هایی که در 25 قرن پیش در ایران ساخته شده بیانگر اهمیت برنامه ریزی در ایران باستان می باشد .
شهر و اصول کمی و کیفی در برنامه ریزی شهری :
علاوه بر دیدگاه تفکرات و مکاتب ، اصول کیفی دیگری بر برنامه ریزی شهری حاکم است که مهمترین و عمده ترین آنها عبارتند از :
اصل عدالت : بدین معنی که فرآیند برنامه ریزی شهری می بایست زمینه مناسب و یکسان برای دسترسی و تامین نیازهای کلیه اقشار جامعه را فراهم آورد . مانند سالخوردگان ، کودکان ، توجه به کلیه مناطق شهر و ...
کارایی و بهره وری : ایجاد قابلیت بیشتر برای بهره برداری از منابع و امکانات محدود.
کیفیت و زیبایی محیط : توجه به سیمای بصری شهر ، توجه به تنوع رنگها و نورها و نمادها و مبلمان شهری.
پویایی و شادابی محیط زیست شهری : فرآیند برنامه ریزی شهری می باید به تقویت کنشهای اجتماعی و بهبود وضعیت رفاهی و رضایت مندی شهروندان و سرزندگی نظام شهری کمک کند .
حفظ نظام های ارزشی شهر : توجه به نقاط و آثار فرهنگی ، تاریخی و واجد ارزش اجتماعی در شهرها و همچنین حفظ و ایجاد یادمانها .
حاکم دیگری بر برنامه ریزی شهری که محتوای کمی دارند عبارتند از :
بخشیدن به ساختار کالبدی شهر
توزیع مناسب عملکردها ، خدمات و کاربریهای شهری
پیش بینی توسعه شهر با توجه به سیاست های جمعیتی و شهرنشینی در بالادست
ایجاد نظامی کارآمد در مدیریت شهری که نیازهای مختلف ساکنین شهر را تامین کند
از برنامه ریزی شهری جامه عمل پوشاندن به اصول کمی و کیفی فوق می باشد .
برنامه ریزی شهری در ایران :
برنامه ریزی شهری در هر کشوری متاثر از شرایط اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی آن جامعه می باشد . در ایران نیز شهرسازی تحت تاثیر حکومت و اقتصاد حاکم بر آن در هر دوران بوده است . با قدرت حکومت مرکزی ، ثبات و امنیت جاده های مواصلاتی ، تجارت رونق یافته و شهرها توسعه پیدا کرده اند و بالعکس . بطور کل هرگاه سایه امنیت بر شهرها حاکم شده عمران و آبادانی و بهسازی فضاهای شهری و رونق فعالیت در شهرها رشد نموده است و جمعیت بیشتری در شهر ساکن شده است .
روش های برنامه ریزی شهری در ایران :
با پیدایش و رواج الگوهای جامع شهری از سال 1345 در ایران و تکامل بعدی آن ، مجموعه مسائل شکل دهنده به زمین به یکی از مهمترین ارکان اصلی برنامه ریزی شهری بدل گردید.
برنامه ریزی کاربری زمین و برنامه ریزی حمل و نقل و شبکه ترافیکی از مهمترین محورهای اصلی در برنامه ریزی شهری است که همراه با برنامه ریزی زیرساختهای شهری ، استخوانبندی اصلی شهر و چگونگی توسعه آن در آینده را مشخص می نماید .
برنامه ریزی برای رسیدن به استانداردهای فضایی و سرانه ها :
برای پیش بینی نحوه توسعه شهر در آینده و همچنین نیازهای شهروندان لازم است مقدار زمین مورد نیاز برای هر نوع فعالیتی برآورد گردد . در واقع تمامی مطالعات و روند برنامه ریزی شهری می بایست به صورت فضایی بیان شود . در میان انواع استانداردهای شهری ، استانداردهای فضایی یا سرانه ها از حساسیت و پیچیدگی بیشتری برخوردار است چرا که نحوه استفاده از زمین به شاخص های مختلف اقلیمی ، جغرافیایی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و روانی بستگی دارد و در شرایط مختلف زمانی و مکانی تفاوت دارد .
سرانه چیست ؟
به سهم تئوریک هر یک از افراد شهر از کاربریهای شهری ، سرانه گفته می شود که نوعی استاندارد سازی جهت مشخص نمودن میزان انواع کاربریهاست .
انگیزه های اصلی در پیدایش و رواج استانداردهای فضایی و سرانه ها عبارت است از :
جلوگیری از اسراف زمینهای شهری و استفاده بهینه از آنها
پاسخ گویی به رشد سریع شهرنشینی و شهرسازی جدید
کمک به برقراری عدالت اجتماعی و تعادل در بهره گیری از زمین و تخصیص فضا به کاربریها
تامین حداقل نیازهای فضایی و مکانی انسان
سرانه های تعدادی از کاربریها در ایران بشرح زیر می باشد :
سرانه مسکونی
سرانه آموزشی
سرانه اداری
سرانه بهداشتی- روانی
سرانه فرهنگی
سرانه مذهبی
سرانه ورزشی
سرانه تجهیزات شهری
سرانه فضای سبز و پارکها
از مقایسه وضعیت این سرانه ها در شهرمان با شهرهای پیشرفته و توسعه یافته می توان میزان عقب ماندگی خود را محاسبه کرده تا برنامه ریزی های لازم جهت بهبود وضعیت فعلی انجام شود .
نتیجه گیری :
با توجه به آنچه ذکر شد و همچنین مشاهده وضعیت شهرمان و بررسی سرانه های فعلی ، نیاز به یک برنامه ریزی مدون و کارآمد جهت بهبود ساختار شهرمان و حرکت بسوی توسعه آن ضروری بنظر می رسد و این مهم نیازمند مدیرانی متخصص جهت پاسخگویی به نیازهای مختلف یک جامعه شهریست. امید آنکه با انتخاب نمایندگانی شایسته و متخصص ، گامی بلند برای بهبود محل زیستمان وپیشرفت و توسعه آن برداریم .
جغرافیای ظهور
http://geozohoor.blogfa.com/post-17.aspx
