به گفته اعضای شوراها هرگز به عنوان یکی از ارکان ساختار سیاسی و اداری ایران به رسمیت شناخته نشده اند. بسیاری معتقدند حتی در دولت اصلاحات که پایه گذار این نحوه مدیریت در کشور است و رئیس جمهور آن دوره از وفاداران به این روش حکومتی بود، ساختار اداری کشور شوراها را پس زده و تا آنجا که توانسته در برابر آنها مقاومت کرده است. مقاومت در برابر قدرت گرفتن شوراها بعد از دولت اصلاحات فقط محدود به ساختار اداری نشد و حتی رده های بالای دولت هم گاه در برابر شوراها وارد عمل شدند. انحلال چند شورای شهر، تحمیل شهرداران منتخب از طرف استانداری و کاستن از اختیارات شوراها کارنامه یی است که در پنج ساله گذشته در دفتر دولت به ثبت رسیده است.
دولتی که خود برآمده از شورا بود در نهایت نه تنها وظایفی را که روزگاری خود از دولت انتظار داشت در اختیار مدیریت شهری قرار نداد بلکه سعی کرد از وظایف شوراها هم بکاهد. پرداخت نشدن اعتبارات مورد نیاز مدیریت شهری و تلاش برای دست اندازی به اختیارات قانونی شوراها در این چندساله پیگیری شد.در ادامه رویارویی دولت و مدیریت شهری، مجلس طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن انتخابات دوره پنجم شوراهای شهر و روستا و یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در یک روز برگزار خواهد شد. بر مبنای این طرح دوره چهارم شوراهای شهر و روستا کوتاه تر خواهد بود و زمان آغاز به کار شوراهای شهر و روستای دوره پنجم یک ماه پس از آغاز به کار دوره ریاست جمهوری یازدهم خواهد بود. دلیل همزمانی برگزا شوراهای شهر و روستا از اولین روزهای حضور در عرصه مدیریت ایران مورد بی مهری قرار گرفته اند و ری این دو انتخابات کاهش هزینه های برگزاری انتخابات بیان شده است.
برخی از فضای گفت وگو پرهیز دارند
تقریباً همه با این طرح مخالف اند. اعضای شورای شهرها و روستاها این طرح را باعث سیاسی شدن جایگاه شوراها می دانند و از طرفی معتقدند در کارزار انتخابات بزرگی مانند انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات شوراها به محاق می رود. احمد مسجد جامعی عضو شورای شهر تهران معتقد است: «شورای شهر و روستا جایگاه خدمات رسانی است و مقوله یی سیاسی نیست و ارتباط آن با سیاست کم است. هرچند در انتخاب شهرداران بحث های سیاسی مطرح است، اما شوراها ذاتاً سیاسی نیستند.» به نظر مسجد جامعی بحث کاهش هزینه ها برای توجیه همزمانی انتخابات شوراها و ریاست جمهوری منطقی نیست چراکه «اگر این همزمانی برای کاهش هزینه های اقتصادی است باید توجه داشت این موضوع هزینه های اجتماعی را افزایش می دهد.»
وی می افزاید:«سلامت مدیریت شورایی در این است که از تنش های سیاسی دور باشد اما همزمانی برگزاری انتخابات باعث می شود تنش های سیاسی انتخابات ریاست جمهوری دامن شوراها را نیز بگیرد.» عضو شورای شهر تهران در ادامه به برگزاری مکرر انتخابات در کشور اشاره می کند، آن را نه یک اشکال بلکه مزیتی می داند که «افتخارآمیز بود» و در ادامه به تعارض همزمانی انتخابات ها با مبانی دموکراسی می پردازد و آن را این گونه تحلیل می کند: «همزمانی برگزاری انتخابات ها با مردمسالاری فاصله دارد. به نظر می رسد برخی از فضای گفت وگو که در زمان انتخابات ها شکل می گیرد پرهیز دارند و سعی می کنند فاصله بین انتخابات ها را افزایش دهند.» قوانین انتخاب شوراها مهم ترین موضوعی است که به نظر احمد مسجد جامعی در اولویت اصلاح قرار دارد. او معتقد است: «اگر قرار به تصمیم گیری درباره انتخابات شوراها باشد باید ابتدا نوع این انتخابات تغییر کند و به انتخابات سلسله مراتبی تغییر رویه دهد. یعنی ابتدا شورای محلات انتخاب شود و در ادامه آن شورای ناحیه، منطقه و در نهایت شورای شهر تشکیل شود.»
عضو شورای شهر تهران در ادامه می افزاید: «روش فعلی انتخاب شوراهای شهر و روستا سیاسی است در حالی که انتخابات شوراها باید نیروهای نهفته در محلات را به عرصه بیاورد و آنها را فعال کند.» و در نهایت می گوید: «اتصال انتخابات شوراها به ریاست جمهوری فضای شوراها را سیاسی می کند و منجر به یکپارچگی قدرت می شود و تنوع ها را از بین می برد.»
شوراها ضعیف تر می شوند
محمدعلی نجفی عضو شاخص شورای شهر تهران هم از جمله مخالفان اجرای این طرح است. نجفی تجمیع انتخابات به بهانه کاهش هزینه را بی مورد می داند چراکه «در کشور هزینه هایی وجود دارد که قابل کم کردن بوده و مجلس می تواند به جای تجمیع انتخابات از محل سایر هزینه کرد های اضافی دولت صرفه جویی کند.» وی نگران تغییر ماهیت غیرسیاسی انتخابات شوراها است و معتقد است: «انتخابات شوراها انتخاباتی غیرسیاسی و محلی بوده و انتخابات ریاست جمهوری نوعی انتخابات صد درصد سیاسی و ملی محسوب می شود که تجمیع این دو انتخابات می تواند انتخابات غیرملی و محلی شوراها را تحت تاثیر قرار داده و از اهمیت مسلم هر دو انتخابات بکاهد.» عضو شورای شهر تهران می افزاید: «اصولاً با برگزاری هر انتخاباتی، فضای سیاسی و اجتماعی کشور تحت تاثیر آن انتخابات قرار گرفته و بحث های تبلیغاتی، فعالیت و گفت وگوهای انتخاباتی در جهت رشد آگاهی های سیاسی مردم موثر می افتد، بنابراین اگر انتخابات ریاست جمهوری به طور مستقل برگزار شود باعث می شود هر چهار سال یک بار نیز اداره شهر و روستا به طور جدی تری مورد توجه و بررسی قرار گیرد.»
نجفی این تصور را که انتخابات شوراها در مقایسه با انتخابات ریاست جمهوری از اهمیت کمتری قرار دارد با این گفته به چالش می کشد که «ارزش این انتخابات کمتر از انتخابات ریاست جمهوری نیست چرا که مردم به همان میزان که نسبت به آبادانی کشور خود بها می دهند، به مدیریت شهر و روستا و اطراف خود نیز حساس هستند که اگر این انتخابات در یک زمان برگزار شود، به طور حتم فضای سیاسی کشور به نفع طرح مسائل شهری و روستایی نبوده و از این جهت معضلات فراوانی به وجود می آید.» و در نهایت عضو اصلاح طلب شورای شهر تهران «ضعیف تر شدن شوراها» را از اثرات برگزاری همزمان این دو انتخابات می داند و نتیجه گیری می کند که «در صورت عملیاتی شدن این تصمیم مجلس، شاهد لطمات جبران ناپذیری خواهیم بود که قطعاً آثار آن به مراتب بیشتر از صرفه جویی مدنظر طراحان این ایده است.»
